Nadgodziny w praktyce - poznaj swoje prawa i obowiązki

Nadgodziny w praktyce – poznaj swoje prawa i obowiązki

Praca w godzinach nadliczbowych dotyczy tylko i wyłącznie pracowników, którzy zatrudnieni są na podstawie umowy o pracę. Nie zawsze jednak są zależne od nich samych. Bardzo często taki rodzaj pracy dyktuje sam pracodawca. Czy ma do tego prawo? Kto może odmówić zostawania po godzinach?

Czym są nadgodziny?

Zapisy zawarte w Kodeksie pracy stanowią, że godziny nadliczbowe są czasem ponadwymiarowym, który pracownik poświęca na realizowanie zadań wynikających z umowy o pracę. Kiedy może dojść do takiego stanu rzeczy? Ustawodawca przewiduje dwie sytuacje. Pierwszą z nich, spotykaną tylko w nielicznych przypadkach, jest prowadzenie akcji ratowniczej. Jednak jej celem musi być ochrona zdrowia i życia ludzi. Drugą przyczyną jest tak zwana szczególna potrzeba pracodawcy, do czego ci najczęściej się odwołują. Oczywiście, wtedy pracownikowi należą się zawarte w Kodeksie dodatki do podstawowego wynagrodzenia, których wysokość jest uzależniona od ilości godzin czy dnia tygodnia. Jeśli pracodawca nie chce wypłacać gotówki, wtedy musi zapewnić podwładnemu odpowiednią ilość dni wolnych.

Wynagrodzenie

Jak wyliczyć wynagrodzenie za godziny nadliczbowe? O to ustawodawca także się postarał. Całkowita, czyli stuprocentowa, rekompensata za pracę w nadgodzinach należy się osobom, które świadczyły pracę w nocy, w dzień świąteczny oraz w dzień wolny, pierwotnie udzielony w zamian za pracę w święto.

50% wynagrodzenia otrzymają osoby, które pracowały w każdym innym dniu niż wyżej wymienione, czyli na przykład w sobotę lub zostały po godzinach w zwykły dzień roboczy. Jeśli zdecydują się złożyć odpowiedni wniosek, zamiast zapłaty mogą otrzymać dodatkowy dzień wolny. Takie same prawa przysługują osobom, pracującym w niepełnym wymiarze godzin, jednak warunkiem jest posiadanie umowy o pracę.

Czy można odmówić pracy w godzinach nadliczbowych?

Istnieją sytuacje, kiedy pracownik może, bez konsekwencji, odmówić pracy w godzinach nadliczbowych. Wiele osób decyduje się na odmowę pracy po godzinach ze względu na opiekę nad dzieckiem, które nie ukończyło 4. lat. Nie można delegować do pracy w nadgodzinach pracowników młodocianych oraz kobiet w ciąży. Osoby niepełnosprawne i pracownicy tymczasowi także mogą skupić się na wykonywaniu pracy w wymiarze godzin, zgodnym z zawartą umową.

Jakie powody podają pracownicy, odmawiając pracy w godzinach nadliczbowych? Najczęściej kierują się oni ogólnie pojętymi warunkami pracy. Mają na uwadze pracę wśród szkodliwych czynników, substancji niebezpiecznych czy w uciążliwym hałasie, np. przy głośnych maszynach.

Pracodawcy bardzo często przyznają swoim podwładnych dodatkowe godziny. Wiele osób uważa, że dzięki temu dorobią do pensji, jednak bardzo często zdarza się, że na koniec okresu rozliczeniowego otrzymują on dni wolne, pozostając przy wynagrodzeniu podstawowym. Dlatego też powinni zapoznać się z regulaminem przedsiębiorstwa oraz Kodeksem Pracy, który mówi, że każdy pracownik może odmówić pozostawania w pracy po godzinach. W przypadku jakichkolwiek niejasności w sprawie praw i obowiązków dotyczących godzin nadliczbowych warto sprawdzić ofertę kancelarii, która specjalizuje się w prawie pracy. Ofertę jednej z takich krakowskich kancelarii znajdziecie na stronie www.